|
Johannes Garnier
No Matricule:
2464
20-04-1935 – 31-12-1943
(Desertie, 28-01-1944)
|
|
|
|
De militaire gevangenis in Port-Lyautey
Er waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in Frans
Noord-Afrika 10 militaire gevangenissen. Onder het bewind van Vichy was de
gevangenis in Port Lyautey de meest beruchte. De
commandant Capitaine Bruno stond bekent als een
sadist. De kleine cellen waren zelfs in de Afrikaanse middagzon bijna
donker. De gevangenis waren onhygiënisch het eten en de medische
voorzieningen waren extreem slecht. Oude spoorstaven vormden de tralies van
het cementen cellencomplex. Ratten en vuil waren er in overvloed. Het enige
“comfort” voor de gevangenen was een deken voor de nacht. ’s Nachts echter
maakten de bewakers ieder uur een inspectie ronde waarbij de gevangen
gedwongen waren zich te melden. Wie sliep of zich anderszins niet op tijd
melde liep de kans op een pak slaag of een emmer koud water over zich heen
[4][5].
In deze gevangenis was de uit Rotterdam afkomstige Legionair Johannes
Garnier terecht gekomen wegens frequente desertie. Een reconstructie.
|
|
Jeugd
Johannes Willem Garnier wordt geboren op 14
Februari 1916 in Rotterdam.
Hij volgt als onderwijs de lagere school en de MULO en werkt daarna als
rijwielhersteller.
|
|
Bijzondere Vrijwillige Landstorm
In 1934 neemt Johannes Garnier als lid van de
Bijzondere Vrijwillige Landstorm deel aan oefeningen.
|
|
Militaire Dienstplicht
In de periode van 14 Mei 1937 tot 12 Februari 1938
vervult de dan 21 jaar oude Johannes Garnier zijn Militaire Dienstplicht
bij het 4e Regiment Infanterie in Leiden.
|
|
Vreemdelingenlegioen
Volgens zijn eigen verklaring [2] neemt Johannes
Garnier al op 20 April 1935 dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen.
[Hoe deze datum gecombineerd kan worden met zijn
Militaire Dienstplicht ca. 2 jaar later is op dit moment nog niet duidelijk]
Vijf jaar later, April 1940 zou hij volgens contract ontslagen moeten
worden.
Of Johannes Garnier in het voorjaar van 1940 nog bijtekende
of om andere reden niet in ontslagen werd van dienst is op dit moment niet
bekent.
Wel is bekent dat Johannes Garnier enkele pogingen tot desertie onderneemt
die allen mislukken en er uiteindelijk toe leiden dat hij op 27 Juni 1942
door het Tribunal Militaire de Meknes veroordeelt wordt tot 3 jaar gevangenisstraf.
Hij wordt vastgezet in de Militaire gevangenis van Port Lyautey.
Op 8 November 1942 landen Amerikaanse troepen in
Marokko waaronder in Port Lyautey, na een gevecht
van 2 dagen is de havenstad ingenomen.
Dit stelt Johannes Garnier waarschijnlijk voor het eerst in staat contact
op te nemen met de buitenwereld. Op 13 Februari 1943 schrijft hij volgende
brief aan Monsieur le Consul-General des Pays-Bas [a] :
|
|
13 Februari
1943
Port-Lyautey le 13-2-1943
A Monsieur le
Consul-General
des Pays-Bas
Le legionnaire Garnier:
Johannes
du 3e Regiment Etranger d’Infanterie
Compagnie Régimentaire
Actuellement detenu a la prison Militaire de Port-Lyautey.
Condamne par le Tribunal Militaire de Meknes a la séance du 27 Juin
1942 a 3 ans d’emprisonnement
pour desertion a l’intérieur
en temps de guerre. J’ai l’honneur de soliviter de votre haute bienvaillance de vouloir bien interceder en ma faveur envers les autorités
Françaises pour obtenir une
suspension de ma peine, enfin d’être
encore utile envers ma Patrie en envers la France.
Etant natif de Rotterdam, né le 14-2-1916 je me suis adressé au Consulat d’Alger qui m’a répondu de m’adresser a Vous.
Je suis deserté pour me joindre aux forces Anglaise et comme ceux-su maintenant de nouveau les Alliées de la
France, j’espère que ma demande
sera agrée surtout venant de vous. Je vous demanderait bien aussi si vous pouvez avoir des nouvelles de la Hollande mais je crains que
se ne soit impossible, moi-même
je ne sais plis ce que sont devenus mes Parents, depuis le mois d’avril
1940 c’est vour dire que je me trouvait parfois bien isole et bien triste et c’est pour ca que j’ai commis des bêtises, en espérant que vous pourrait faire quelques chose pour moi je vous en remercie d’avance.
J. Garnier
Leg. J. Garnier
Prison Militaire
Port-Lyautey.
|
|
De consul generaal F. Gerth
van Wijk, stuurt 10 dagen later een afschrift van de brief door aan de
Consul in Casablanca C. Cabos die tevens opdracht
krijgt “te zynen gunstte
tusschen beide willen komen”.
Cabos doet dat met veel inzet en eind 1943 slaagt
hij erin Johannes Garnier uit de gevangenis van Port-Lyautey
te krijgen.
In een brief van 3 Juni 1944 van Cabos aan Gerth van Wijk wordt nog eens uitgelegd wat er daarna
gebeurde en hoe Johannes Garnier voor een vierde keer moest deserteren.
|
|
3 Juni 1944
CONSULAT DES PAYS BAS
14, Rue de L’Aviation Francaise
Casablanca (Maroc)
H.M. Gezant,
Tanger
GARNIER
U wilt zich wel herinneren, dat Garnier, wiens
vrijlating ik uit de gevangenis van Port-Lyautey
had kunnen bewerkstelligen, door de Fransche Autoriteiten
naar Sidi-Bel-Abbes
werd verzonden; daar aankomende, weigerde de Commandant van de 13e Demi
Brigade hem vrij te laten (ik had hem als per bijlage getelegrafeerd). De
Consul Generaal in Algiers schrijf mij op 14 Januari toen als volgt:
“GARNIER – Heeft een formele weigering tot
vrijlating gekregen van den Cdt. Van de 13e
Demi Brigade (waarbij hij intussen geaffecteerd was) in antwoord op het
telegrafische verzoek hem ter beschikking der Nederlandsche Autoriteiten te
stellen. Direct daarop naar Tunis gestuurd ter affectatie in de F.F.L., is
hij er in geslaagd Algiers te bereiken en bevindt hij zich thans in
betrekkelijke veiligheid alhier, Hij kan dus van de recruteeringslijst
worden afgevoerd. “
Ik ontving heden van het Cabinet Diplomatique een note No 468D van 1 Juni, volgens bijgaande afschrift;
aangezien Garnier nu eenmaal weg is, ben ik van plan op de note verder niet in te gaan, te meer, daar ik op 26
Januari van het Cabinet Diplomatique een telefonische mededeling ontving,
dat order tot vrijlating van Garnier was gegeven (zie bijgaande afschrift
van mijn brief van 26 Januari aan den Consul Generaal te Algiers).
De Consul
|
|
CABINET
DIPLOMATIQUE
No 468 D
NOTE
Par note du 17 Novembre dernier le Consulat des Pays-Bas a
Casablanca a bien voulu
attire l’attention du
Cabinet Diplomatique sur le
cas du Légionnaire
Johannes Willem GARNIER, ressortissant néerlandais.
Le Conseiller
Diplomatique du Protectorat a l’honneur
de faire savoir a Monsieur le
Consul des Pays-Bas que l’intérressé
a été declare déserteur le 28 JANVIER 1944
CONSULAT DES PAYS BAS
CASABLANCA
|
|
|
De held van St. Joris Winge
Niemand had wellicht kunnen vermoeden hoe alle
inzet om Johannes Garnier vrij te krijgen zich uiteindelijk terug zou
betalen. Johannes Garnier was net als vele andere oud-Legionairs ingedeeld
bij de Brigade Prinses Irene, Johannes Garnier bij III independent group
zeer waarschijnlijk als chauffeur van een Brencarrier.
Op 6 September 1944 is de Brigade van Leuven onderweg
naar Diest via het dorpje St.Joris-Winge. De voertuigen
zijn behangen met bloemen en zingend trekt de colonne, met de Recce en de gevechtsgroep III voorop.
De Belgische ondergrondse had de staf al gewaarschuwd dat er nog Duitsers
actief waren in de buurt. Men kreeg het bevel om de onderlinge afstand
tussen de voertuigen van vijftig op honderd meter te bewaren, maar dat werd
door sommige 'feestgangers' genegeerd. Toen de colonne over een smalle,
door heuvels en populieren omzoomde, weg reed nabij St.Joris-Winge,
werd er plotseling vooraan gestopt. Dit had tot gevolg dat de voertuigen
van Gevechtsgroep III in elkaar schoven, omdat de Recce
niet voldoende voorsprong had.
Totaal onverwacht werd de voorste gevechtsgroep van voren en van rechts
beschoten met kanonnen en mitrailleurs. Enkele Tigertanks stonden op ongeveer
600 meter zijwaarts bij een boerderij gedekt door struikgewas.
Bij de verkenningsafdeling (Recce)werd de
allereerste wagen door een tank onder vuur genomen, waarbij de
mitrailleurschutter en oud-legionair H.de Groot op slag werd gedood. De
mannen sprongen uit de wagens en zochten dekking in de droge sloten.
Al heel snel volgden er ontploffingen en stegen rookpluimen boven de
colonne op. Er stonden in totaal zeven voertuigen in brand. Zij hadden
elkaar aangestoken, waardoor munitie ontplofte.
Toen kwam Johannes Garnier in actie, met zijn carrier reed hij door de
brandende voertuigen om gewonden te verzamelen. Nadat hij deze in
veiligheid had gebracht ging hij terug om de niet brandende voertuigen van
de brandende voertuigen die zouden kunnen ontploffen te scheiden.
De verliezen en materiële schade bij de Brigade
waren groot: 3 doden (A. Bijlsma en A. Bonte overleden twee dagen later aan
hun verwondingen), 14 gewonden en 4 pantservoertuigen, drie Brengun carriers en 4 trucks waren uitgebrand.
Zonder de actie van Johannes Garnier hadden deze verliezen nog hoger kunnen
zijn.
Op 10 October 1944 werd hem daarom ook de hoge Britse
Onderscheiding de Military Medal toegekend.
|
|
GARNIER Johannes Willem MM
Name GARNIER, Johannes Willem
(Christian
names must be stated)
Action for which commended
(Date and
place of action must be stated)
While moving along the road
between LOUVAINE and DIEST, the Bde came under
the direct fire of enemy SP guns and small arms. Several vehicles
containing ammunition were hit and caught fire.
Pte GARNIER acting on his own initiative immediately
drove his carrier through the burning vehicles to collect wounded. This
successfully done he returned and extricated the vehicles which were not on
fire from those that were burning and likely to explode, thus showing
considerable courage and a disregard of all personal danger.
B.L. Montgomery
Field Marschall
Commander in Chief, 21 Army Group
|
|
Verder
onderzoek gaande, heeft U meer informatie laat het mij weten via:
NLLegioen@hotmail.com
|
|
Bronnen:
[1] Nationaal Archief, Den Haag, Nederlands Consulaat-Generaal te Parijs
(Frankrijk), nummer toegang 2.05.327, inventarisnummer 720
[2] Nationaal Archief, Den Haag. Formulier B (in te vullen door
Nederlandsche Legionnaires van dienstplichtigen
leeftijd) 31 December 1943.
[3]
Statengeneraal digitaal
[4] http://prisons-cherche-midi-mauzac.com/des-prisons/les-prisons-militaires-au-xxe-siecle-entre-temps-de-guerre-et-temps-de-paix-13760
[5] War and
Displacement in the Twentieth Century: Global Conflicts
Door Sandra Barkhof,Angela K. Smith
[6] http://www.prinsesirenebrigade.nl/gevechten-bij-st.-joris-winge.html
[a] Consul-generaal der Nederlanden te Tanger,
F. Gerth van Wijk
|
|
|