Legionair en vrijwilliger in de Spaanse Burgeroorlog

“Er is veel belangstelling op de perrons van het Centraal Station in Amsterdam
bij de aankomst van de Nederlandse vrijwilligers  die aan de zijde van de regerings troepen
hebben mee gevochten inde Spaanse Burgeroorlog.
1938, Fotograaf onbekend

[1938 [SFA022824143], Het Leven, Spaarnestad Photo]

Nederlandse vrijwilligers in Spaanse burgeroorlog

 

Tijdens de Spaanse Burgeroorlog van 1936-1939 trekken uit de hele wereld zo’n 35.000 linkse idealisten naar Spanje om te vechten in de in hun ogen ‘heilige oorlog’ tegen het fascisme. Ze vechten voor “de vrijheid van Spanje, de vrijheid van de wereld”. Het merendeel vecht in de door de Communistische Internationale opgerichte Internationale Brigades.

 

Georganiseerd door de CPN vertrekken ook zo’n 700 tot 800 Nederlanders in het diepste geheim naar Spanje. Meest communisten maar ook anarchisten, socialisten en avonturiers.

De Nederlandse regering steunt de non-interventiepolitiek en doet alles om deze oorlogsvrijwilligers te stoppen. De Centrale Inlichtingendienst vreest bovendien dat ze sterk geradicaliseerd en gehard door de strijd terugkomen. Dat de meesten communist zijn, is een extra reden om ze scherp in de gaten te houden. Ronselen voor de strijd wordt strafbaar.
In 1937 besluit de regering de Spanjestrijders hun Nederlanderschap te ontnemen omdat ze in vreemde krijgsdienst zijn gegaan.
Bij terugkeer wordt hun paspoort afgenomen en worden ze stateloos.

 

Oud Legionairs uit het Franse Vreemdelingenlegioen

 

Onder deze vrijwilligers bevonden zich ook een aantal mannen die voorheen in het Franse Vreemdelingenlegioen hadden gediend. Om hoeveel mannen het precies gaat is tot nu toe niet bekent evenmin hun motivatie. Maakten zij deel uit van de eerder genoemde categorie van avonturiers, een aanname die past binnen de klassieke stereotypering van Legionairs?

Op deze webpagina een voorlopig overzicht van de mannen die zowel Legionair als vrijwilliger in de Spaanse Burgeroorlog waren.

 

 

Naam

Voornamen

Periode Legioen

Link

1

Vinke

 

Johannes Wilhelmus

 

( - )

 

2

van den Goorbergh

Antonius

1923 - 1928

 

3

Beekmans

Lambertus Wouterus

1933
(Afgekeurd)

 

4

Bruyelle

Jozef Maria Johannes Antonius

1929 -1931

 

5

de Zwart

Petrus Antonius Cornelis

1930 -1934

“geronseld” maar geen actieve dienst

 

 

Johannes Vinke

Johannes Vinke vertrok in februari 1937 naar Spanje. Hij liet op dat moment zijn vrouw met vier kinderen achter en uit het verhoor dat de politie van Enschede haar in april 1937 afneemt, komt duidelijk naar voren dat het tussen de echtelieden niet boterde. Zij heeft de indruk dat hij meer om 'de partij' gaf  - de communistische partij -dan om haar. Voor hij naar Spanje vertrok, had ze al eens laten weten dat ze genoeg had van de partijvergaderingen die bij hun thuis werden gehouden.  Ze vertelt dat het voor Hannes - zoals hij genoemd werd -  nog niet zo makkelijk was geweest om naar Spanje te gaan omdat hij stateloos was - hij had nl in het Franse vreemdelingenlegioen gediend.

Johannes Vinke, Losser, 28 oktober 1902

 

Anton van den Goorbergh

Anton van den Goorbergh was een van de weinige Spanjestrijders die niet hoefde te vrezen voor verlies van nationaliteit: die was hij al in 1923 kwijtgeraakt door toe te treden tot het Franse vreemdelingenlegioen. Bij zijn naturalisatie in 1962 staat in de Memorie van Toelichting:

“In 1928 keerde hij naar ons land terug. Gedurende de jaren 36/37 nam hij aan regeringszijde deel aan de Spaanse burgeroorlog. Hoewel op verzoekersgedrag tijdens de oorlogsjaren wel enige aanmerkingen zijn te maken, behoeft zulks naar het oordeel van de ondergetekende diens naturalisatie thans niet meer in de weg te staan. Adressant geniet een uitkering ingevolge de Algemene Ouderdomswet.”
Antonius van den Goorbergh Teteringen, 18 juni 1896

 

Jozef Bruyelle

De vrijgezelle mecanicien en rijwielhersteller Bruyelle zou als laatst bekende adres Armhoefstraat 57 te Tilburg hebben gehad, waar zijn zuster zou hebben gewoond. Hij leidde een zwervend bestaan. Hij had dienst genomen in het Vreemdelingenlegioen en deelgenomen aan de Spaanse Burgeroorlog aan de zijde van het Volksfront (republikeinen, communisten en socialisten) tegen Franco.
 
Jozef Maria Johannes Antonius Bruijelle, Tilburg, 05-01-1906.

Het ronselen voor Spanje.
11-09-1937 Leeuwarder nieuwsblad

Het (s.d.) Volk keurt elke poging om met allerhande schoone voorstellingen jonge menschen te bewegen zich naar het krijgstooneel te begeven als ontoelaatbaar en immoreel af. Het schrijft:

„Van vrijwilligers, die met volledige verantwoordelijkheid hun eigen lotsbestemming kiezen, kan niet meer worden gesproken, als het jeugdige werklozen betreft, die zich, door de wrede wetten van het kapitalistisch wanstelsel als uitgestotenen beschouwen, omdat normale arbeidsmogelijkheid voor altijd schijnt te ontbreken. Bij de zulken groeit een wanhoopsstemming, die overgaat in onverschilligheid. En het is dan niet zo heel moeilijk, enkelen hunner over te halen, de reis naar het Spaanse schiereiland te aanvaarden. In een leven zonder afwisseling en zonder kleur lokt plotseling het licht van het avontuur. En zo gaan dan de jongens, die niet weten wat zij doen. Communisten, die op deze wijze van de stemming van jonge werklozen gebruik — beter: misbruik — zouden hebben gemaakt, hebben met mensenleed en mensenlevens een ontoelaatbaar spel gespeeld. Evenmin als in een andere dictatoriale gedachtegang is er in de communistische opvattingen plaats voor de eerbied voor de menselijke persoonlijkheid. Men kan zich afvragen, of de jongens, die zich thans bij de Nederlandse politie beklagen, zo naïef zijn geweest, dat zij niet zouden hebben begrepen, voor welk doel men hun reisgeld voor Spanje verschafte. Doch ook als dat zo is, blijft het oefenen van morele druk, dat in de communistische geweld-ideologie op zijn plaats is, voor socialistische democraten volstrekt onaanvaardbaar. Het spreekt tenslotte vanzelf — het is een bezwaar van de tweede orde, maar het mag niet onvermeld blijven —, dat communisten, door jonge werklozen naar Spanje te sturen, de zaak van de Spaanse democratie een ondienst hebben bewezen. De aanwezigheid van enkele tientallen Nederlandse soldaten is uiteraard van geen enkel gewicht voor de uitslag van de burgeroorlog. Anderzijds echter krijgen reactionaire organen en machten een ongevraagde goede gelegenheid om, ten onrechte, de zaak van de Spaanse democratie, die de steun van de publieke opinie zozeer behoeft, bij een deel van het Nederlandse volk in een slecht daglicht te stellen."

Nederlandse oud vrijwilligers in Spaanse burgeroorlog naar Vreemdelingenlegioen

 

 

 

Naam

Voornamen

Periode Legioen

Link

1

Pistorius

Wilhelmus Theodoor Jacob

1938 - 1943

 

Verder onderzoek gaande, heeft U meer informatie laat het mij weten via:

NLLegioen@hotmail.com

Bronnen:

[1] https://socialhistory.org/nl/nieuws/nederlandse-vrijwilligers-spaanse-burgeroorlog

[2] https://spanjestrijders.nl/search/node/vreemdelingenlegioen

[3] https://jalta.nl/geschiedenis/romantische-revolutionairen-nederlandse-vrijwilligers-in-de-spaanse-burgeroorlog-1936-1939/

Met dan aan Sander van Bladel en Bert Meijs

Versie 17-7-2016